Artikel van Yasmine Esser, gepubliceerd in de Volkskrant op 27 mei 2020
Wie door de coronacrisis het gevoel heeft gekregen een bullshitbaan te hebben, kan het beste proberen weer zingeving in het werk te vinden. Hoe pak je dat aan?
Toen in maart de lijst met vitale beroepen naar buiten kwam, wilde cabaretier Pieter Derks de nuttelozen een hart onder de riem steken. ‘Overal applaus voor de zorg, politie, de postbezorgers en de schoonmakers, maar ik heb niemand horen stilstaan bij wat die lijst ook betekent. Dat miljoenen Nederlanders te horen hebben gekregen dat ze zinloos werk doen’, zei hij in zijn column op NPO Radio1. Een mokerslag noemde hij het. ‘Je hebt jarenlang Excel-sheets gemaakt alsof je leven ervan afhing, en nu blijkt dat niemands leven ervan afhing. Mijn beroep staat ook niet op de lijst, dus ik weet waar ik het over heb. Dat lege, hangerige gevoel, die twijfel over alles waar je jarenlang mee bezig bent geweest. Het enige nut dat wij nu nog hebben, is ziek worden. Want ik kan rekenen, meneer Rutte. Ik weet precies over welke helft van de bevolking u het heeft als u zegt dat heel veel Nederlanders ziek moeten gaan worden.’
Derks mag er dan lacherig over doen, wie in deze tijd geen levens redt op de ic of desnoods mondkapjes naait in de hobbykamer, kan het gevoel van nutteloosheid bekruipen. Ruby Buddemeyer, beautyredacteur bij de Amerikaanse Cosmopolitan schreef een column over haar niet-cruciale baan. ‘Ik word niet langer enthousiast van het interviewen van een celebrity-make-upartist of van het schrijven van een review over een kersvers product. Hoe kan ik thuis relaxen in het bubbelbad als er mensen aan de frontlinie hun leven riskeren in ziekenhuizen?’
Zinvoller werk doen
Toch is het verlangen naar werk dat er écht toe doet, niet iets van de laatste maanden. Zo schrijft Merel van Vroonhoven sinds vorig jaar voor deze krant over haar overstap als bestuursvoorzitter van financiële waakhond AFM naar leraar in het speciaal onderwijs. Ze had het gevoel in een bubbel te leven met andere bestuurders in vergaderzalen, terwijl ze door haar autistische zoon zag dat een individu het verschil kan maken in het leven van een kind.
In 2018 schreef Harvard Business Review al dat mensen zich graag betekenisvol voelen in hun baan, dat gevoel zou zelfs belangrijker zijn dan het salaris. Sterker nog, 9 van de 10 mensen willen salaris inleveren voor een baan met impact. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 2.285 Amerikanen die werkzaam waren in 26 verschillende sectoren en verschillende salarisniveaus hadden.
Te overzichtelijk takenpakket
Ook trendwatcher en toekomstpsycholoog Tom Kniesmeijer ziet het verlangen naar zingeving op het werk de laatste jaren toenemen. ‘Ik heb ooit een boek geschreven over zingevingsfitness (Het matje, red.), voor mensen die zelf richting willen geven aan hun leven. Dat is al acht jaar geleden, maar de laatste twee, drie jaar zijn de verkoopcijfers veel hoger dan daarvoor’, zegt hij.
Waar komt dat gevoel van nutteloosheid vandaan? Kniesmeijer denkt dat veel werknemers niet meer zien wat hun bijdrage is aan de missie van het bedrijf. ‘Daar zit ’m de crux, want bij veel banen weet je dat niet goed. Dat is in de laatste twintig jaar fout gegaan bij een hele hoop organisaties, na 36 reorganisaties en bezuinigingen. Veel mensen hebben een overzichtelijk takenpakket en specifieke doelen die ze moeten behalen, maar dat betekent dat mensen alleen nog maar bezig zijn met hun eigen vinkjes en niet meer weten waarom ze het eigenlijk doen.’
Wouter Bakker, purpose expert en commercieel directeur bij GoodUp, dat bedrijven helpt om hun maatschappelijke missie te vinden en daadwerkelijk te activeren, heeft ook een verklaring voor de behoefte naar zinvoller werk. Werk is volgens hem de afgelopen vijftig jaar een belangrijker deel van het leven geworden, doordat de grens tussen werk en privé vervaagt. Werk is daarom niet langer alleen een manier om in de eerste levensbehoeften te voorzien.
Hij spreekt van een luxeprobleem. ‘Ik verwijs altijd maar weer naar de piramide van Maslow. De onderste lagen met basisbehoeften zijn wel in orde, we hebben het extreem goed voor elkaar in Nederland. Bovenin staat zelfontplooiing en dat is waar veel werknemers in deze tijd naar op zoek zijn. Als je daar bent, maar merkt dat je je niet gelukkig voelt, dan start de zoektocht naar meer betekenis.’
Het gaat volgens hem daarbij om de vraag: hoe kan ik met de dingen waar ik goed in ben en waar ik blij van word, bijdragen aan een behoefte binnen de maatschappij? Bakker: ‘Het betekent ook dat waar jij zelf voor staat moet matchen met waar het bedrijf voor staat. Werkgeluk gaat veel verder dan je salarisstrook. Dat noemen wij purpose.’
Artikel van Yasmine Esser, gepubliceerd in de Volkskrant op 27 mei 2020
